بقایی از تفاهم تازه ایران و آژانس خبر داد؛ گام تاکتیکی در میانه بحران هسته‌ای
پس از حملات هماهنگ اسرائیل و آمریکا به بعضی تأسیسات هسته‌ای ایران، فضای پرونده هسته‌ای کشور وارد مرحله‌ای تازه شده است. در همین شرایط، تهران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کردند که به تفاهمی جدید درباره نحوه تعامل دست یافته‌اند؛ تفاهمی که از یک‌سو می‌تواند نشانه‌ای از تلاش برای مدیریت بحران باشد و از سوی دیگر، پرسش‌های بسیاری را درباره آینده روابط ایران با آژانس و غرب پیش روی تحلیلگران گذاشته است.
پس از حملات هماهنگ اسرائیل و آمریکا به بعضی تأسیسات هسته‌ای ایران، فضای پرونده هسته‌ای کشور وارد مرحله‌ای تازه شده است. در همین شرایط، تهران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کردند که به تفاهمی جدید درباره نحوه تعامل دست یافته‌اند؛ تفاهمی که از یک‌سو می‌تواند نشانه‌ای از تلاش برای مدیریت بحران باشد و از سوی دیگر، پرسش‌های بسیاری را درباره آینده روابط ایران با آژانس و غرب پیش روی تحلیلگران گذاشته است.
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه، این تفاهم را به‌عنوان تنظیم چارچوب همکاری‌ها در «وضعیت جدید» توصیف کرده است. اما پشت این عبارت دیپلماتیک، واقعیت پیچیده‌ای نهفته است: ایران می‌خواهد نشان دهد که همچنان به مسیر همکاری‌های فنی پایبند است، حتی اگر تأسیساتش هدف حمله قرار گیرد.
نقش میانجی مصر و پیام سیاسی قاهره
دیدار عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، با رافائل گروسی مدیرکل آژانس و بدر عبدالعاطی، وزیر خارجه مصر، در قاهره را می‌توان نشانه‌ای از تغییر موازنه دیپلماتیک دانست. مصر، که سال‌ها رابطه‌ای سرد با تهران داشت، اکنون خود را به‌عنوان میانجی بالقوه معرفی کرده است. این تحول می‌تواند پیامدهای فراتر از پرونده هسته‌ای داشته باشد و حتی بر مناسبات منطقه‌ای ایران تأثیر بگذارد.
تفاهمی شکننده در فضای پرتنش
این تفاهم در شرایطی به دست آمده که فشارهای غربی بر ایران شدت گرفته و افکار عمومی داخلی نیز پس از حملات اخیر نسبت به موضوع امنیت ملی حساس‌تر شده است. اگرچه تهران و آژانس در ظاهر به یک نقطه مشترک رسیده‌اند، اما تجربه گذشته نشان داده که چنین توافق‌هایی اغلب موقتی و وابسته به رفتار بازیگران خارجی، به‌ویژه آمریکا و اروپا، هستند.
چشم‌انداز پیش‌رو
پیش‌بینی آینده این تفاهم به چند عامل کلیدی بستگی دارد:
1. سطح تخریب تأسیسات هسته‌ای ایران و توان بازسازی سریع آن‌ها.
2. واکنش‌های ایالات متحده و اروپا؛ آیا این تفاهم را فرصتی برای بازگشت به گفت‌وگو می‌دانند یا تنها به‌عنوان تاکتیک ایران برای خرید زمان تلقی خواهند کرد؟
3. نقش بازیگران منطقه‌ای؛ ورود مصر به صحنه دیپلماسی می‌تواند معادلات را تغییر دهد، اما عربستان و امارات نیز ممکن است در این مسیر تأثیرگذار باشند.
4. جایگاه آژانس؛ گروسی تلاش دارد میان فشارهای غرب و همکاری‌های فنی با ایران توازن ایجاد کند، اما موفقیت او تضمین‌شده نیست.
تفاهم تازه ایران و آژانس را باید بیش از آن‌که نقطه پایان تنش‌ها دانست، گامی تاکتیکی در میانه یک بحران دانست. این تفاهم می‌تواند به‌طور موقت سطح درگیری‌ها را کاهش دهد، اما برای تبدیل شدن به یک روند پایدار، نیازمند اراده سیاسی جدی‌تر از سوی همه طرف‌هاست. در غیر این صورت، همان‌گونه که در تجربه‌های پیشین مشاهده شد، احتمال فروپاشی آن در برابر فشارهای تازه بسیار بالاست.
نویسنده: دارا مجد