این مناقشه راحت حل نمی شود !

تقریباً ۹ ماه بعد از انتشار آیین‌نامه پیشنهادی سازمان صداوسیما برای حق پخش مسابقات ورزشی و تأکید جبلی، رئیس سازمان صداوسیما بر اینکه ابتدا باید مفهوم حق پخش را درست بفهمیم تا بتوانیم درباره آن به درستی قضاوت کنیم، نمایندگان مجلس در جریان رسیدگی به گزارش کمیسیون فرهنگی درباره لایحه نظام جامع باشگاهداری، با ماده ۱۷ این لایحه در خصوص حق پخش مسابقات ورزشی موافقت کردند که براساس آن، وزارت ورزش مکلف است با همکاری وزارت ارشاد، سه ماه پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون، کیفیت و کمیت آن را به تصویب هیئت وزیران برساند. 
 
حق پخش بدون شک یکی از مهم‌ترین منابع درآمدزایی برای باشگاه‌های فوتبال در دنیاست که تأثیر مستقیمی بر رشد اقتصادی، توان رقابتی تیم‌ها و حل و فصل مسائل مالی آنها دارد. مقوله‌ای که در فوتبال ایران سال‌هاست به مناقشه‌ای جدی بین اهالی این رشته با صداوسیما تبدیل شده است. حال آنکه سال ۱۴۰۳ پیش‌بینی شده بود درآمد تلویزیون تنها از پخش زنده بازی‌های سرخابی‌های پایتخت بین ۳۲ هزار میلیارد تا ۵۸ هزار میلیارد تومان باشد. رقم قابل‌توجهی که تنها گوشه‌ای از آن می‌تواند منبع درآمد عظیمی باشد برای باشگاه‌های فوتبال ایران که هم برکیفیت مسابقات تأثیر مستقیم دارد و هم بهبود زیرساخت‌ها. اما حق طبیعی فوتبال برای باشگاه‌ها همواره آرزویی بوده که امروز امیدوارند با یک تغییر در مصوبه ماده ۱۷ نظام باشگاهداری که تأکید دارد صداوسیما علاوه بر بودجه تخصیص‌یافته دولتی ملزم است حق پخش باشگاه‌ها را نسبت به درآمد خود د از آگهی‌های تبلیغاتی و بازرگانی پرداخت کند، بعد از سالیان سال محقق شود. براساس این مصوبه، باشگاه‌ها مالک حقوقی، چون منافع مالی و معنوی، حقوق سمعی و بصری، ضبط رادیویی، تولید و پخش تلویزیونی، حقوق چندرسانه‌ای و حتی بهره‌برداری از آرم و نشان‌های تجاری خود خواهند بود. بدین ترتیب هرگونه استفاده و بهره‌برداری از این حقوق منوط به توافق مستقیم با باشگاه‌هاست. 

در همین راستا، رئیس فدراسیون فوتبال در پیامی به قالیباف، نسبت به تصویب قانون حق پخش تلویزیونی به سود باشگاه‌ها واکنش نشان داده و از نمایندگان بابت رأی مثبت در این قانون تقدیر کرده و آن را گام مهمی در راستای پیشرفت فوتبال خوانده است. حال آنکه تصویب این ماده چیز جدیدی نیست و پیش‌تر (سال ۱۴۰۳) نیز در بند یک ماده ۷۸ برنامه پنج ساله هفتم در لایحه‌ای مشابه به تصویب رسیده بود که براساس آن، سازمان صداوسیما مکلف شده بود به منظور توسعه ورزش‌های همگانی و قهرمانی، با هماهنگی وزارت ورزش و جوانان، آیین‌نامه نحوه تعیین میزان حق پخش تلویزیونی مسابقات ورزشی و چگونگی تأمین و تسهیم آن بین ذی‌نفعان را با لحاظ کیفیت و کمیت مسابقات و تعداد مخاطبان ظرف سه ماه از لازم‌الاجرا شدن این قانون تهیه کند و به‌تصویب هیئت وزیران برساند و در بند دوم هم از وزارت خواسته شده بود حداکثر سه ماه پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون با همکاری وزارت، آیین‌نامه‌ای در باره نحوه تسهیم منابع مالی تهیه شود. فقط در مصوبه قبلی وزارت ارشادی در کار نبود و همه ماجرا برعهده وزارت ورزش و صداوسیما بود، اما حالا پای وزارت ارشاد هم به ماجرا باز شده است. ضلع سومی که نمی‌توان باور کرد بتواند مشکلی که سال‌ها لاینحل بوده را حل و فصل کند. 

از سوی دیگر در بودجه ۱۴۰۴، مبلغ ۵۰۰‌میلیارد برای حق پخش در نظر گرفته شده که در مقایسه با هزینه‌های باشگاه‌های فوتبال در ایران رقم قابل توجهی نیست، اما تخصیص یا عدم تخصیص همین رقم هم هنوز روشن نیست، چراکه دولت پولی برای پرداخت به فوتبال ندارد و به همین دلیل باید در مصوبه روز یک‌شنبه این مهم لحاظ می‌شد که چه منبعی قرار است در نهایت بودجه تخصیص داده شده بابت حق پخش را پرداخت کند. بودجه در نظرگرفته شده‌ای که بی‌تردید نمی‌تواند دردی از باشگاه‌های فوتبال ایران دوا کند. به همین دلیل است که برخلاف فدراسیون، افکار عمومی و حتی باشگاه‌ها امید چندانی به محقق شدن آرزوی پرداخت حق پخش تلویزیونی ندارند، مگر اینکه این‌بار خلافش ثابت شود. 
اما سؤال مهم این است که چطور تاج این مصوبه تکراری را گامی بلند در راستای پیشرفت فوتبال می‌خواند، وقتی شهریور ۱۴۰۲ پیشنهادش به کمیسیون تلفیق این بود که وزارت ورزش و جوانان به نمایندگی از فدراسیون‌ها و باشگاه‌های ورزشی، همه درآمد‌های مکتسبه از محل تبلیغات محیطی و تبلیغات روی لباس مسابقات ورزشی را که تصاویرش در قالب برنامه‌های مختلف از سازمان صداوسیما پخش می‌شود به ردیف درآمدی نزد خزانه‌داری کل کشور واریز کند و سازمان صداوسیما نیز همه درآمد‌های قبل، حین و بعد از مسابقات ورزشی تیم‌های ایرانی اعم از باشگاهی و ملی را به همین حساب واریز کند و کل این مبلغ به نسبت ۵۰ درصد سهم وزارت ورزش و جوانان به نمایندگی باشگاه‌ها و ۵۰ درصد سهم سازمان صداوسیما تقسیم شود. بی‌تردید مطالبات رئیس فدراسیون هر سال باید بیشتر از قبل باشد، اما ظاهراً او در خصوص حق پخش قانع‌تر از قبل شده که یک مصوبه تکراری او را این‌چنین خوشحال می‌کند، آن‌هم در شرایطی که تجربه نشان می‌دهد نمی‌توان امید چندانی به اجرای همین مصوبه هم داشت.