درگذشتِ ژاکلین؛ وداع با نخستین زن آهنگساز بزرگ پاپ ایران

    ۱۷ شهریور ۱۴۰۴ موسیقی ایران یکی از چهره‌های ماندگار خود را از دست داد؛ ژاکلین دردریان، با نام هنری ژاکلین، پس از نبردی طولانی با بیماری سرطان چشم از جهان فروبست. او نه تنها به‌عنوان خواننده و ترانه‌سرا شناخته می‌شد، بلکه در مقام آهنگسازی پیشرو، جایگاهی ویژه در تاریخ موسیقی پاپ ایران داشت؛ جایگاهی که به‌ویژه برای زنان آهنگساز در جامعه‌ای مردسالار، منحصر به فرد و دست‌نیافتنی بود.

میراث خانوادگی و مسیر مستقل

ژاکلین در سال ۱۳۳۱ در خانواده‌ای هنرمند به دنیا آمد. پدرش ویگن، خواننده‌ی پرآوازه موسیقی پاپ ایران، و خواهر دوقلویش آیلین، بازیگر پیش از انقلاب و مجری سابق رسانه‌های فارسی‌زبان بود. هرچند نام خانوادگی‌اش سنگینی میراثی بزرگ را بر دوش او می‌گذاشت، اما ژاکلین توانست مسیر هنری مستقلی بسازد و از «فرزند ویگن بودن» فراتر رود.

بانوی پیشگام در آهنگسازی پاپ

ژاکلین با ساخت ترانه‌ «پرنده» برای گوگوش وارد عرصه‌ حرفه‌ای شد و به‌سرعت به‌عنوان یکی از خلاق‌ترین آهنگسازان پاپ مطرح شد. در شرایطی که بیشتر ترانه‌سراها و آهنگسازان زن در سایه‌ خوانندگان باقی می‌ماندند، او توانست به نامی مستقل بدل شود. بسیاری از منتقدان، ژاکلین را «تنها زن آهنگساز جدی تاریخ پاپ ایران» می‌دانند؛ لقبی که نشان از شکستن سقف‌های شیشه‌ای در صنعتی به‌شدت مردانه داشت.

همکاری با ستاره‌های پاپ

کارنامه‌ ژاکلین سرشار از همکاری با چهره‌های بزرگ موسیقی ایرانی در داخل و خارج از کشور است: از مهستی، معین، ستار، گوگوش و لیلا فروهر گرفته تا ابی، شهرام شب‌پره، سیاوش قمیشی و اندی. اما بیشترین ردپای او را می‌توان در آثار شهره یافت. آلبوم‌های «قصه‌گو»، «عطر» و «سفر» تا حد زیادی وامدار ترانه‌ها و ملودی‌های او هستند. آلبوم «هوس» نیز به‌طور کامل با ترانه‌ها و ملودی‌های ژاکلین ساخته شد؛ نمونه‌ای کم‌نظیر از تأثیرگذاری یک زن در تولید کامل یک اثر موسیقایی.

فراتر از موسیقی

  ژاکلین تنها یک هنرمند نبود؛ او در فعالیت‌های انسان‌دوستانه نیز حضوری جدی داشت. از جمله در سال‌های گذشته نقش فعالی در جمع‌آوری کمک برای خانه سالمندان کهریزک ایفا کرد. این بُعد از زندگی او نشان می‌دهد که ژاکلین درک عمیقی از مسئولیت اجتماعی هنرمند داشت.

 درگذشت ژاکلین، خلأیی جدی در حافظه‌ی موسیقی پاپ ایران ایجاد خواهد کرد. او نماد نسلی بود که از دل مهاجرت و تبعید، موسیقی پاپ فارسی را در سطح جهانی زنده نگه داشت. به‌ویژه برای زنان هنرمند، میراث ژاکلین می‌تواند الهام‌بخش باشد؛ اینکه چگونه می‌توان در برابر ساختارهای محدودکننده ایستاد و مسیر تازه‌ای گشود.

با توجه به موج نوستالژی در نسل جوان و بازگشت دوباره به آرشیو موسیقی دهه‌های گذشته، پیش‌بینی می‌شود آثار ژاکلین در ماه‌ها و سال‌های آینده با استقبال تازه‌ای روبه‌رو شود. او نه فقط بخشی از تاریخ موسیقی مهاجرت، بلکه بخشی از حافظه جمعی ایرانیان است؛ حافظه‌ای که حالا با رفتنش، ارزشش بیش از پیش درک خواهد شد.